ปัญหา ชายวัยทอง(Andropause)
วัยทอง เป็นวัยที่ทั้งเพศชายและเพศหญิงต้องพบเจอกันทุกคน ส่วนใหญ่แล้วเรามักจะคุ้นเคยกับวัยทองในเพศหญิง ซึ่งทำให้เกิดอาการต่าง ๆ เช่นอารมณ์ปรวนแปรง่าย นอนไม่หลับ ร้อนวูบวาบ และ อาการอื่น ๆอีกหลายอย่างแล้วแต่บุคคล ส่วนวัยทองในเพศชาย(Andropause)นั้น จะมีอาการอย่างไรบ้าง ตามมาดูกัน
วัยทองในผู้ชายนั้นเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนเพศชายคือฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนหรือแอนโดรเจนลดต่ำลง ฮอร์โมนเพศชายเหล่านี้ จะมีการผลิตมากในช่วงวัยรุ่นและเมื่ออายุมากขึ้น การผลิตฮอร์โมนจากอัณฑะก็จะค่อย ๆลดลงตามอายุ นั่นคือหลังจากอายุ 30 ปี ระดับฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนจะลดน้อยลงปีละ 1 เปอร์เซ็นต์ โดยช่วงวัยทองอาจเกิดขึ้นได้ตั้งแต่อายุ 40 ปีขึ้นไป
ฮอร์โมนลดลงส่งผลกระทบต่อระบบต่าง ๆในร่างกายอย่างไร
อาจส่งผลกระทบต่อร่างกายในด้านต่าง ๆดังนี้
- ระบบเผาผลาญไขมัน
- ระบบกล้ามเนื้อ และกระดูก ทำให้โครงสร้างของร่างกายอ่อนแอ เกิดการเสื่อมของกระดูก ระยะยาวอาจเป็นโรคกระดูกพรุนได้
- ระบบสืบพันธุ์
ปัจจัยที่ส่งผลให้เพศชายเข้าสู่ภาวะวัยทองเร็วกว่าปกติ
อาจเกิดจาก
- กรรมพันธุ์
- ความเครียด
- ทำงานหนักเกินไป
- พักผ่อนน้อย
- มีปัญหาทางด้านสุขภาพ เช่น เป็นโรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคต่อมลูกหมาก โรคตับ โรคไต
- ติดยาเสพติดเช่นเหล้า สูบบุหรี่
- ยาบางชนิดที่ใช้อยู่
- น้ำหนักเกินมาตรฐาน
วิธีสังเกตอาการชายวัยทอง
ภาวะวัยทองในเพศชายนั้น อาจมีอาการแสดงออกน้อยกว่าผู้ที่อยู่ในภาวะวัยทองในเพศหญิง ชายวัยทองส่วนมาก อาจจะ ไม่ค่อยได้คิดถึงเรื่องนี้ แม้จะอยู่ในช่วงวัยทองแล้วก็ตาม เนื่องจากอาการที่เกิดขึ้น ไม่ค่อยส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน มีส่วนน้อย ประมาณ 25% ที่แสดงอาการชัดเจน และอาจต้องพบแพทย์เพื่อขอรับคำปรึกษา
อาการของชายวัยทอง อาจมีอาการดังนี้
- อ้วน ลงพุง ทั้ง ๆที่รับประทานอาหารไม่มาก เนื่องจากระบบการเผาผลาญพลังงานน้อยลงและมีการสะสมของไขมันบริเวณหน้าท้อง
- ความต้องการทางเพศลดน้อยลง
- มีภาวะเสื่อมสมรรถนะทางเพศ หรือนกเขาไม่สู้เหมือนเดิม
- อัณฑะเล็ก สร้างอสุจิน้อยลง
- ผิวแห้ง
- มีอาการร้อนวูบวาบ
- เหงื่อออกมาก
- ชีพจรเต้นเร็ว
- กล้ามเนื้อไม่แข็งแรงเหมือนเดิม
- ผมร่วง หัวเริ่มล้าน
- มีอารมณ์ปรวนแปร หงุดหงิดง่าย ไม่พอใจบ่อย
- มีอาการซึมเศร้า
- อ่อนเพลีย
- ไม่มีพลังหรือแรงจูงใจที่จะทำงาน
- มีอาการหลงลืม
- ง่วงนอนหลังอาหารเย็น
- นอนไม่ค่อยหลับ หรือหลับไม่สนิท
การเสริมสร้างสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง เพื่อรับมือกับวัยทอง
การเข้าสู่วัยทองของเพศชายนั้น จะเร็วหรือช้าขึ้นอยู่กับการดูแลสุขภาพร่างกายของแต่ละคนเป็นสำคัญ ต้องสร้างสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง หากร่างกายมีสุขภาพแข็งแรงแล้ว การสร้างฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน อาจจะยังสร้างได้ดี หรือลดลงอย่างช้าที่สุดนั่นหมายความว่า บางคนอาจจะเข้าสู่ภาวะวัยทองช้ากว่า ถึงแม้จะอายุมากแล้ว เพราะร่างกายแข็งแรงยังสามารถสร้างฮอร์โมนได้ดี ปัญหาที่เกิดจากภาวะวัยทอง อาจยังไม่เกิด การที่จะทำให้ร่างกายแข็งแรงนั้น ควรต้องทำตั้งแต่อายุยังน้อย โดยปฏิบัติดังนี้
- ใส่ใจในเรื่องอาหารที่รับประทาน ต้องรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ อาหารที่มีไขมันสูงควรรับประทานแต่น้อย เลือกรับประทานอาหารบางชนิดที่สามารถบำรุง ฮอร์โมนเพศได้เช่นผักใบเขียว ผลไม้ พืชตระกูลถั่ว ไข่แดง หอยนางรม ปลาแซลมอน อาหารที่มีธาตุสังกะสีสูง
- ออกกำลังกายควรออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอครั้งละไม่น้อยกว่า 30 นาทีสัปดาห์ละ 5 ครั้ง
- ทำจิตใจแจ่มใส อารมณ์ดีอยู่เสมอ อย่าหงุดหงิดง่าย
- เข้าสังคม ควรมีสังคม อย่าเก็บตัว ควรพบปะเพื่อนฝูงทำกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี
การวินิจฉัยอาการของชายวัยทองของแพทย์
- ตรวจร่างกายทั่วไป
- สอบถามอาการต่าง ๆจากคนไข้
- ทำการทดสอบเพื่อหาสาเหตุที่อาจจะทำให้เกิดโรค
- เจาะเลือดเพื่อตรวจระดับฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน
การรักษาภาวะชายวัยทอง
เมื่อแพทย์ได้ประเมินแล้วว่าชายนั้นเข้าสู่ภาวะวัยทอง คือมีระดับฮอร์โมนเพศชายต่ำ การรักษาของแพทย์อาจพิจารณาใช้วิธีการรักษาได้ หลายวิธีดังนี้
- วิธีการไม่ใช้ยา เช่นแนะนำให้ออกกำลังกาย ทำกิจกรรม เพื่อให้ร่างกายแข็งแรง จิตใจแจ่มใสขึ้น
- วิธีการให้ยา เช่น ให้ฮอร์โมนเพศชายทดแทน ยาคลายเครียด ยานอนหลับ หรือยาอื่นที่ใช้รักษาตามอาการ เช่นยาแก้ปวด
อาหารสำหรับชายวัยทอง
ควรรับประทานอาหารอะไรดี เพื่อเป็นการชะลอให้ผู้ชายเข้าสู่วัยทองช้าที่สุด หรือ เมื่ออยู่ในช่วงวัยทองแล้วต้องได้รับสารอาหารอะไร ที่ช่วยทำให้ร่างกายแข็งแรงและช่วยบำรุงเรื่องของการสร้างฮอร์โมนเพศชายได้ดี สารต่าง ๆเหล่านั้นอยู่ในอาหารใดบ้าง มาดูกันเลย
- แคลเซียม อาหารที่มีแคลเซียมสูงจะช่วยในการทำงานของกระดูก ทำให้กระดูกและกล้ามเนื้อแข็งแรง ป้องกันภาวะกระดูกพรุนที่อาจจะเกิดขึ้นในระยะยาว อาหารที่มีแคลเซียมสูง ได้ แก่ผักใบเขียว เช่นคะน้า กวางตุ้ง บล็อกโคลี นม ไข่ ปลาเล็กปลาน้อย พืชตระกูลถั่ว
- วิตามินดี ช่วยในการสร้างฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน ช่วยในการดูดซึมแคลเซียม พบได้มากใน ปลาทูน่า ปลาซาดีน ไข่ นม ปลาแซลมอน
- ธาตุเหล็ก ช่วยป้องกันอาการอ่อนเพลีย เสริมภูมิต้านทาน พบมากในเนื้อสัตว์ ตับ หอยนางรม หอยแมลงภู่ ข้าว จมูกข้าว ถั่วต่าง ๆ ไขมันดี โอเมก้า 3 6 9
- แมกนีเซียม ช่วยควบคุมสมดุลแคลเซียมที่กระดูก ทำให้กระดูกแข็งแรง ช่วยในการทำงานของระบบกล้ามเนื้อและระบบประสาท พบได้ใน อะโวคาโด ถั่วอัลมอนด์ ลูกเกด ผักใบเขียว โยเกิร์ต กล้วยหอม
- ธาตุสังกะสี ช่วยในการเผาผลาญสารอาหาร และการผลิตฮอร์โมนเพศ พบมากใน จมูกข้าว หอยนางรม ข้าวโอ๊ต ปูกุ้งมังกร ถั่วอัลมอนด์ ถั่วพิสตาชิโอ มะม่วงหิมพานต์
จะเห็นว่า การเข้าสู่วัยทองของผู้ชายนั้น อาหารเป็นองค์ประกอบหนึ่งที่จะทำให้ร่างกายแข็งแรงและสามารถสร้างฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนได้ดี ไม่สร้างน้อยลงไปตามอายุที่เพิ่มมากขึ้น ดังนั้นหากเราไม่ต้องการให้วัยทองมาเยือนเร็วเกินไป ควรเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ให้ครบ 5 หมู่ พักผ่อนให้เพียงพอ เลิกเหล้า บุหรี่ ยาเสพติดทุกชนิด ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ทำจิตใจให้แจ่มใส ลดเครียด เท่านี้ภาวะวัยทองก็ไม่น่ากลัวแล้ว
ภก.ภรร์ชัยญ์ ลิมปิฐาภรณ์
ขอบคุณข้อมูล
https://www.webmd.com/men/guide/male-menopause
https://www.mdvip.com/about-mdvip/blog/foods-to-boost-estrogen-testosterone-levels
https://www.nhs.uk/conditions/male-menopause/
https://www.healthline.com/health/menopause/male#symptoms
https://www.medicalnewstoday.com/articles/266749#takeaway
https://www.mdpi.com/2077-0383/9/5/1400
https://dna.kps.ku.ac.th/index.php/article-rice-rsc-rgdu/48-antioxidant